SIK-p siulittaasuata Jess G. Berthelsenip ukiut nikinneranni oqaaseqaataa 30. decembari 2021 ulluligaq.
Ukioq 2021 pisoqarfiusimaqisoq qaangiutilerpoq. Tassa ukiormanna kikkut tamat oqartussaaqataanerata aqqani sulisartut kattuffitsinni ataatsimeersuarnerput ingerlapparput, taamatullu siulersuisuunernut nutaanik arlalinnik ilaasortanngortoqarpoq. Periarfissarlu iluatsillugu pissusissamisoorpoq siulersuisuunitoqqat aamma qutsavigissallugit.
Aammattaaq ukiormanna Inatsisartunut ilaasortaatitassatsinnik qinersivugut. Miserratiginagulu oqaatigissavara Inatsisartunut qinersinerup inernera naammagisimaannginnakku. Kisianni tassa demokratii taamaappoq, qinersinerullu inernera soorunami ataqqivara.
Neriuutigisimagaluarpara aatsitassarsiorneq sukkanerusumik ingerlanneqarsinnaalerumaartoq. Inatsisartulli tassa massakkut aalajangerput aatsitassarsiortoqarsinnaanngitsoq aatsitassarsiorfissaq 100 ppm, tassa 0,01% sinnerlugu, uranimik akoqarpat.
Tamatuma kingunerisaanik ilimageriikkattut aatsitassarsiorniat arlaqartut taamaatillutik oqariartuuteqareerput. Tamanna ajuusaarnarpoq, tassami maannakkut maani nunami aningaasat amerlanerungaartut pisariaqartippavut ilaasortatta aningaasarsiaat aamma annertunerusumik qaffaaffigineqassappata. Tassami pisortanut isumaqatigiinniarluta aallartikkaluarpugut aajalusoorlutali, annertunerusuminngooq qaffaaffigissalluta akissaqannginnamik. Tassalu taamaattuassaaq maani nunami aningaasat amerlanerusut kaajalukaartinneqalinngippata. Taamaattumik-una ilungersuutigisimagaluaripput soorlu Kuannersuit aatsitassarsiorfittut ammarneqarnissaat – ilaasortatta atugarissaarnerulernissaat anguniarlugu.
Ukiormannattaaq aalisarneq pillugu ataatsimiisitaliarsuup isumaliutissiissutini annertuumik peqataaffigisarput tunniuppaa. Uagullu isumaliutissiissut ataatsimut isigalugu pitsaalluinnartutut nalilerparput, tassami inassuteqaateqartinnata inatsisitigut, kisitsisitigut, aalisagaqassutsikkut, aalisartoqarnikkut, sulisoqarnikkut il.il pissutsit misissuiffigilluaqqaarlugit tunngavigalugillu inassuteqaratta.
Maanakkummi aalisarneq annertunerpaamik maani nunami inuussutissarsiutigaarput. Tamanna innarlerneqarpat annertoorujussuarmik ilaasortatsinnut sunniuteqartussaavoq, taannaannaanngitsoq, kisiannili inuiaqatigiinnut tamanut annertuumik sunniuteqartussaaavoq. Taamaattumik ungasinnerusoq ilami aamma qaninnerusoq isigalugu SIK-p pingaartippaa piujuaannartitsinissaq aallaavigalugu maani nunami aalisarneq ingerlanneqassaasoq, ilaasortavut pillugit, inuiaqatigiit pillugit, minnerunngitsumillu meeqqatta ernuttattalu siunissami inuussutissaqartariaqarnerat pillugu.
Ukiormanna aammattaaq aalajangertoqarpoq qaammatikkaartumik qaleralittaassiisarneq aappaagumiit atorunnaarsinneqassasoq. Tamanna ernumanermik annertuumik pilersitsivoq, tassami siusinnerusukkut misilittagaqarfigipiloreerparput ukiumut pisassiisarneq. Taamaattoqartillugu aggusti aallartilaaginnartoq qaleralittassat nungunneqartarpoq, taamaasineranilu ilaasortavut aalisakkerivinnit angerlartinneqaannartarlutik. Tamannaluuna pinngitsoortinniarlugu qaammatikkaartumik pisassiisarneq eqqunneqartoq, ilaatigut ilaasortavut aalisakkerivinni sulisut ukioq kaajallallugu sulisinnaaniassammata.
Maannakkut ernummatigaara juuli aallartilaaginnartoq qaleralittassat nungussasut, tassami qangamut sanilliullugu qaleralinniat maannakkut amerlaneroqimmata.
Sumiiffiit ilaanni suliffissaaleqineq annertoqaaq, minnerunngitsumik Tasiilami, ukiorpassuillu taamaattuarsimavoq. Kikkut tamarmik neriorsuisarput qanoq iliuuseqarfiginiarlugu, susoqassananilu. Ukiumi nutaami neriuutigaara Tasiilami suliffissaaleqineq akiorniarlugu suliffeqarfinnik pilersitsisoqassasoq, imaluunniit suliffisussaaleqiffiusunut suliartorsinnaaneq ajornannginnerulersinneqassasoq. Kisianni nalunngilarput ilaatigut aamma sulisussaaleqiffiusuni inissaaleqisoqartoq.
Taamaattumik aamma pilersaarusiornermi illoqarfiit nunaqarfiillu tamarmik nalilersorneqartariaqarput. Sumiuna sulisussanik amigaateqartoqartoq? Taakkunani inissialiortitsinissaq pisariaqassaaq, tassami ilisimavarput ilaatigut illoqarfinni ataasiakkaani aammalumi nunaqarfinni inissiat piiarneqartariaqarsimasut inussaqanngimmata.
Tassa naatsumik oqaatigalugu pingaaruteqarluinnarpoq siunnerfilissalluta nunarput ataatsimut isigalugu ukiut 30-t qaangiuppata qanoq isikkoqartinniarnerlutigu.
Maannakkuttaarmi Kommune Kujallermi aammattaaq pissutsit ernumanartutut isikkoqalerput. Sulisunik nutaanik atorfinitsitsisinnaaneq unitsinneqarpoq. Aningaasanik amerlasuunik kommune atortariaqarsimavoq, kialu taakku akilissavai? Allanik akilernissaqanngillat ilaasortatta akileraartartut akiligassaraat. Taamaattumik ernummatigaara Kommune Kujallermi suliffissaaleqineq annertusiartulissasoq.
Taassa ukioq 2022 qularnanngilaq unamminiarnartorpassuarnik pisoqarfiujumaartoq. Siullermik ernummatigaara aningaasat nunatta karsianut isertartut ikileriassasut. Taamaattoq neriuuteqalaaraluarpunga mittarfiliornerup aningaasat isaasut aalaakkaatissagai, kisianni tassa mittarfiit naammassippata aningaasat isaasut milleriangaatsiassapput aningaasanik nutaanik isaatitsiviusinnaasunik pilersitsisoqanngippat.
Taamaammat maannakkut naalakkersuisuusut aalluttariaqaraat suliffiit nutaat aningaasanik nutaanik maanga nunamut isaatitsiviusinnaasut aammalu sulisussaaleqiffiusuni inissianik nutaanik sanaartortitsinissaq. Minnerunngitsumillu aalisakkanik peqassuseq aallaavigalugu aalisarsinnaasut aaqqissuussiffigineqarnissaat.
Ukiumilu qaangiutilersumi qujallunga neriuutigaara ukioq 2022 suleqatigiiffiulluarumaartoq, aamma naalakkersuinikkut. Tassami maluginiarsimavarput sulisitsisut annertunerusumik maannakkut isumasiorneqartalersimasut. Sulisartut isumaat immaqa pingaarpallaarunnaarsimavoq. Tassani minnerunngitsumik pivara coronap nalaani ikiorsiissutit pillugit isumasiorneqassaarsimagatta, annertunerusumilli sulisitsisut kattuffiat GE isumasiorneqartalersimalluni. Tassami uagut ataatsimik siunnerfeqarluta ingerlatsinngikkutta assigiinnarmagu timmiarsiummik sumut tamanut tamaanga eqqarutta.
Ukiumut qaangiutilersumut qujallunga ukiumut nutaamut iserluarnissassinnik tamassinnut kissaassivunga, qanortorlu ukioq 2022 tamatsinnut angusaqarfiulluarili, minnerunngitsumik ilaasortarpassuatsinnut.
Jess G. Berthelsen
SIK-p siulittaasua