Inatsit pingaarutilik ulloq 1. januaari 2024 atuutilerpoq, tassa suliffissarsiortunut ikiorsiissutit pillugit inatsit. Inatsisip suliffeerunnermi ikiorsiissutit pillugit inatsit nr. 2, 15. maaji 2014-imeersoq, taarserpaa. SIK-p allattoqarfiani pisortaq, inatsisileritooq Bjarne Petersen, inatsisitaap imarisaanik quppernermi maani nassuiaateqarpoq.
Inatsit nutaaq SIK-p nittartagaani “Isumaqatigiissutit” pillugit quppernermi nanisassaavoq ungalusami uani: “Inatsisit ilitsersuutillu”.
Suliffissarsiortunut ikiorsiissutit qaqugu pineqarsinnaappat?
Suliffissarsiortunut ikiorsiissutit nammineq pisuussutiginngisamik isertitaqannginnermi taartisiatut tunniunneqartartussaapput, soorlu soraarsitaasimagaanni, sulisitsisumit angerlatitaagallarnermi akissarsiaqarsinnaananilu napparsimalersimagaanni.
Ikiorsiissutinik taakkuninnga pisinnaassagaanni sulilernissamut piareersimasariaqarpoq. Taamaalilluni ikiorsiissutinik pisinnaassagaanni inatsit malillugu ullormit ullormut suliartoqquneqariataarsinnaasariaqarpoq sapaatillu-akunneranut minnerpaamik nal. ak. 20-ni nalinginnaasumik sulilluni. Tassa taamatut sulilernissamut piareersimanngikkaanni suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik pisoqarsinnaanngilaq, kisianni pisortanit ikiorsiissutinik pisoqarsinnaavoq.
Angerlartitaanermut tunngatillugu:
Inatsimmi § 4, imm. 1 naapertorlugu “angerlartitsineq” ima paasisassaavoq: “Sulisitsisup sulianik unititsigallarnera ullut 14-it angullugit sivisussuseqarsinnaasumik, nioqqutissiorneq nioqqutissiassaarunnikkut unitsinneqarpat, maskiinat ajoqusernerisigut, silamik allamilluunniit siumut naatsorsuutigineq ajornartumik peqquteqartumik.” Aalajangersagaq taanna aalisakkerivinni sulisunut immikkut soqutiginaateqarpoq, sullivinnimi taakkunani pingaartumik ukiuunerani angerlartitsisoqartaannarmat.
Aalajangersagaq taannarpiaq atuarlugu ima paasisariaqarpoq nioqqutissiorneq unitsinneqarpat annerpaamik ulluni 14-ini suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik pisoqarsinnaasoq. Taamatut paasinninneq aammattaaq atuuppoq sullissivik.gl-imi nassuiaammi, tassani malittarisassat nutaat ima allaaserineqarmata: “Suliffigisat nioqqutissiassanik amigaateqarnermik, maskiinanik aserortoqarneranik, imaluunniit sila pissutigalugu matuneqarallarsimappat, angerlartitaanerpit nalaani sapaatip akunneri marluk angullugit suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik pisartagaqarsinnaavutit.”
Taamatut angerlartitaanermi qanoq sivisutigisumik suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik pisartagaqartoqarsinnaanersoq SIK-p pissutissaqarluarluni nalornisoorutigisimavaa. Inatsisissap saqqummiunneqarnerani tusarniaasoqarmat SIK-mit oqaaseqarpugut taamaallaat ullut 14-it angullugit ikiorsiissuteqartoqartassappat tamanna naammaginanngitsoq, tassa pisartakkat suliffeerunnermi ikiorsiissutinut maannamut atuuttunut sanilliullugit ajornerulersussaammata. Taamaattumik SIK-p Namminersorlutik Oqartussat kajumissaarpai inatsisissatut siunnersuutip ilaa taanna isumaliutigeqqeqqullugu, ullunit 14-init amerlanerusuni angerlartitaasut pisariaqanngitsumik pillarneqannginniassammata. SIK-p inassutaanut tamatumunnga Namminersorlutik Oqartussat ima akipput: “Tamanna ilanngunneqassanngilaq. Tassami inuup § 1, imm. 3 malillugu qanoq sivisutigisumik suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik pisarnissaata killilernissaa § 4-mi siunertarineqanngilaq …”.
Taamaalillutik sullissivik.gl-imi paasissutissat aamma Namminersorlutik Oqartussat SIK-mut ilisimatitsissutaat imminnut naapertutinngillat. Taamaariarmallu SIK-p Namminersorlutik Oqartussat qinnuigai erseqqinnerusumik nassuiaateqaqqullugit paatsuunganeq qaangerneqarniassammat.
Taava ulloq 5. januaari 2024 Isumaginninnermut, Ilaqutariinnut, Suliffeqarnermut Nunamullu Namminermut naalakkersuisoqarfimmit ima akineqarpugut:
“Aap, ilumoorpoq inatsimmi allassimammat angerlartitaanermi suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik ullut 14-it angullugit pisartagaqartoqarsinnaasoq.
Angerlartitsineq ima nassuiarneqarpoq: Sulisitsisup sulianik unitsitsigallarnera ullut 14-it angullugit sivisussuseqarsinnaasumik, nioqqutissiorneq nioqqutissiassaarunnikkut unitsinneqarpat, maskiinat ajoqusernerisigut, silamik allamilluunniit siumut naatsorsuutigineq ajornartumik peqquteqartumik.
Inatsisillu nassuiaatitaani ima allassimasoqarpoq:Nioqqutissiornermik unitsitsigallarneq soorlu eqqiaanermik, pilersaarutit malillugit nioqqutissiornermi atortunik aserfallatsaaliuinermik iluarsaassinermillu imaluunniit sulisussaaleqinermik pissuteqartoq Inatsisartut inatsisaat malillugu angerlartitsinertut isigineqanngilaq.
Angerlartitsineq ullunit 14-init sivisunerussangatinneqarpat nioqqutissiorfiit sulisutik soraarsikkallartariaqalissavaat, taamaalillutik Majoriaqarfiit “sulisut angerlartitat” suliffissanut allanut innersuussinnaaniassammatigit.
Angerlartitsineq ullunit 14-init sivisuneruppat, nioqqutissiorfiillu sulisutik soraarsikkallarpatigit, sulisut pineqartut suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik pisinnaatitaapput, suliffissaaleqisutut allatulli suliartoriaannaanissamik piumasaqarfigineqaramik nioqqutissiorfimmillu soraarsitaanertik namminneq pisuussutiginngimmassuk.
Naalakkersuisoqarfiup nalunngilaa kommunit arlallit sulisunut angerlartitaasunut qaammammi ataatsimi marlunniluunniit suliffeerunnermi ikiorsiissutinik pisartaqartitsisarsimasut. Tamanna pissutigalugu angerlartitaanermut sivisussusissarititaasoq sapaatip-akunnerinut marlunnut sivikillineqarpoq. Aammami innuttaasut suliartoriaannaasut suliassanut allanut atorneqarsinnaanniassammata.”
Tassa naalakkersuisoqarfiup akissutaatigut uppernarsarneqarpoq suliffissarsiorunut ikiorsiiissutit angerlartitaanermit sivisunerpaamik ulluni 14-ini pisartagarineqarsinnaasut. Naalakkersuisoqarfimmillu aamma allapput angerlartitsineq ullunit 14-init sivisunerussangatinnarpat sulisitsisup sulisut soraarsikkallartariaqassagai sulisut suliffeqannginnerminni suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik pisartagaqarsinnaaniassammata. Taamatut aaqqissuussineq iluamik atorsinnaassanersoq piffissap ingerlanerani paasinarsiumaarpoq.
Inatsit nutaaq naapertorlugu sulisitsisoq pisussaatitaavoq sulisunik angerlartitsinini kommunimut (Majoriaq-mut) nalunaarutigissallugu.
Kisianni suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik pisinnaanissaq qulakkeerumallugu pingaaruteqarpoq sulisup nammineq Majoriamut imaluunniit nunaqarfimmi kommunip allaffianut saaffiginninnissaa tassanilu qinnuteqarnermi immersugassamik immersuinissaa. Uppernarsaatissat suut qinnuteqarnermi ilanngunneqassanersut sullissivik.gl-imi atuarneqarsinnaavoq.
Ikiorsiissutinik pisartagaqarneq ullormit sulisup Majoriamut saaffiginniffianut aallartittussaavoq, soorunami ikiorsiissutinik pisinnaanissamut piumasaqaatit eqqortissimagaanni.
Napparsimanermut tunngatillugu:
Suliffissarsiornermi ikiorsiissutinik pisartagaqartoqarsinnaavortaaq napparsimanerup nalaani, tassa napparsimanermi sulisitsisumit akissarsiaqartinneqanngikkaanni. Tamatumani pisartagaqarsinnaatitaaneq atorunnaartarpoq ataannartunik piffissami qaammatinik arfinilinnik sinnerlugilluunniit sivisussusilimmi napparsimareernermi, qaammatinik pingasunik sivitsuinissamut periarfissaqarluni.
Napparsimanerup nalaani suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik katersisoqarsinnaavoq napparsimanerit ulluisa pingajuanniit. Napparsimaneq sap. ak. marlunnik sivisunerusumilluunniit sivisussuseqarpat suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik katersineq napparsimanerit ulluisa siullianniit aallartissaaq.
Ikiorsiissutit amerlassusiat:
Suliffissarsiortunut ikiorsiissutit aallaqqaammut angissusilerneqartassapput SIK-p isumaqatigiissutai malillugit suliamik ilinniagaqarsimanngitsunut akissarsiat minnerpaaffissaasa 90 procentiinik. Pisartakkat ikiliartortinneqassapput pisartagaqarneq sivitsoriartortillugu. Soorlu 18-29-inik ukiullit suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik ukiumi ataatsimi pisartagaqareersimasut akissarsiat minnerpaaffissaasa 65 procentiinik pisartagaqartinneqalissapput. Taamatullu 30-nik ukiulinnut ukioqqortunerusunullu katillugit ukiuni marlunni ikiorsiissutinik pisartagaqareersimasunut ikiorsiissutit akissarsiat minnerpaaffissaasa 65 procenterissavaat.
Pisartakkat angissusiinik paasissutissat erseqqinnerusut sullissivik.gl-imiipput.
Ikiorsiissutinik pisinnaanermut tunngatillugu pisussaaffiit:
Suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik pisinnaanermut tunngatillugu nammineq pisussaaffiit arlaliupput. Soorlu suliffissamik imaluunniit piginnaanngorsaqqinnissamut neqeroorummik ullormit ullormut innersuussisoqariataarpat tamanna malittariaqarpoq, aammalu inuttut iliuusissanut pilersaarusiortoqarnerani peqataasariaqarpoq pilersaarusiarlu malinneqartariaqarluni.
Taamatuttaaq pissutsit allanngorpata taamalu suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik pisartagaqarnissaq pisariaarutissappat kommunimut nalunaarutiginninnissaq pisussaaffiuvoq.
Pisussaaffiit pillugit paasissutissat erseqqinnerusut sullissivik.gl-imiipput.
Killilersuiffigisaalerneq:
Suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik pisartagaqartoq sulilernissamut piareersimanngitsoq nammineq suliffimminit soraaruni imaluunniit suliffimminniit peersitaaguni ikiorsiissutisisinnaanerminiit killilersuiffigisaalissaaq sapaatip-akunnerini sisamani. Taamatuttaaq pisoqassaaq ikiorsiissutinik pisartagaqarsinnaanermut atatillugu pisussaaffinnik eqqortitsinngikkaanni, soorlu suliffimmik innersuussutigineqartumik piumanngikkaanni.
Killilersuiffigisaaneq tamanna isumaqarpoq sapaatip-akunnerini sisamani taamaallaat pisartagarineqarsinnaasut affaannik pisartagaqartinneqarnermik.
Qaammatit aqqaneq-marluk ingerlaneranni sisamariarluni taamatut killilersuiffigisaasimagaanni suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik pisinnaatitaaneq annaaneqassaaq.
Naggasiussaq:
Oqaatigineqareersutut suliffissarsiortunut ikiorsiissutinik pisinnaanermut tunngatillugu paasissutissanik nittartakkamut sullissivik.gl-imut paasiniaanissaq kaammattuutigerusunnarpoq. Aammali tamanna pillugu paasissutissanik amerlanerusunik piaartumik tusarliussaqaqqinnissarput SIK-mit pilersaarutigaarput.